Τους καλοκαιρινούς μήνες, κάθε μέρα λεωφορεία με εκδρομείς ντόπιους και ξένους έρχονται στους Πεύκους, περιηγούνται, φωτογραφίζουν το χωριό και την περιοχή, εκφράζουν το θαυμασμό τους προς τους κατοίκους για τον όμορφο τόπο τους και στην συνέχεια ενθουσιασμένοι φεύγουν πεζοί από τον πεζόδρομο δυτικά για τον φιλόξενο με πολλές ομορφιές και ανέσεις συνοικισμό των Πεύκων, την Ανάληψη (ο συνοικισμός της Ανάληψης ονομάζεται πλέον Μακρύ Γιαλός αφού μετά την ραγδαία εξέλιξη του προσαρτήθηκε με το ομώνυμο χωριό και πλέον αποτελούν μέρος του Δήμου Μακρύ Γιαλού).

Στη διαδρομή τους απολαμβάνουν τις φυσικές καλλονές του τόπου, τον καυτό ήλιο, τον καθαρό και μυρωδάτο από τα δάση αέρα, το βουνό και τη θάλασσα. Ξεκινώντας από τους Πεύκους περνούν μέσα από τα λιόφυτα του χωριού και περνούν από το ερειπωμένο νερόμυλο “του Ηλία” όπως ονομάζεται σήμερα. Η παράδοση τον αναφέρει ερείπιο από τους χρόνους των Σαρακηνών Αράβων μέχρι τους χρόνους της κυριαρχίας των Τούρκων, όπου ένας κυνηγημένος από την Μεσσαρά, Λαντζάνης στο επίθετο, τον ξανάχτισε. Απόγονοι του, οι Λαντζανάκηδες είναι κάτοικοι σήμεα των Πεύκων. Ο μύλος κράτησε και λειτουργούσε με διαφορετικούς κατά καιρούς κατόχους μέχρι το 1915, με τελευταίο κάτοικο τον Ηλία Νικ. Καναβάκη, με του οποίου τα’ όνομα αναφέρεται μέχρι σήμερα. Εκτός από το άλεσμα των δημητριακών άλεθε και ελιές σε αλετρουγιό (ελαιοτριβείο) που ο Ηλίας είχε φτιάξει. Γύρω στους χρόνους του 1925 έγινε και πάλι ερείπιο όταν τα νερά για την λειτουργία του στέρεψαν.

Στη συνέχεια του νερόμυλου είναι το πολύ όμορφο και γραφικό “Πευκιανό Φαράγγι”. Έχει μήκος περίπου 1000 μ., πλάτος κατά μέσο όρο 90 μ. και βάθος από 10 έως 120 μ. Είναι καταπράσινο από πεύκα, πλατάνια, χαρουπιές, πρίνους και άλλα δασικά φυτά.

Στην έξοδο του προς το νότο υπάρχει πόσιμο πηγαίο νερό. Η πανίδα του τα περασμένα χρόνια, ήταν πολύ πλούσια, σήμερα έχει απομείνει πολύ λίγη λόγω της συνεχούς φθοράς της από τους ντόπιους και ξένους. Η φωτογράφηση του μπορεί να γίνει από παντού με διαφορετικό κάθε φορά φόντο. Πλέον έχει ανοιχθεί πεζόδρομος (μονοπάτι) κατά μήκος μέσα απ’ αυτό.

Συνέχεια του Φαραγγιού είναι η μεγάλη λαγκάδα του “Πισοκάμινου”. Οι πλαγιές της καλύπτονται από τα δάση με πεύκα και πολλά άλλα δέντρα. Συνέχεια πάνω στον πεζόδρομο είναι ο “Βόλακας του Σαρακηνού” 500 μέτρα βόρεια από τον οικισμό “Άσπρος Ποταμός”. Είναι ένας μεγάλος βράχος που η παράδοση λέει ότι όταν οι Σαρακηνοί επέδραμαν στην Κρήτη, οι ντόπιοι κάτω από αυτόν βρήκαν κρυμμένο έναν Σαρακηνό και τον σκότωσαν. Από τότε ο βράχος αυτός ονομάζεται “του Σαρακηνού ο βόλακας”. Η επιφάνειά του είναι λίγο επίπεδη με μικρή κλίση προς τα κάτω και πάνω σε αυτόν υπάρχουν πολλές πέτρες στο μέγεθος αυγού, μικρότερες ή μεγαλύτερες. Αυτές έχουν γίνει αντικείμενο παρατήρησης και απορίας των ξένων περαστικών, πως βρέθηκαν και μένουν πάνω στο βράχο. Οι κάτοικοι διηγούνται ότι από τους πολέμους, τις επιδρομές και άλλες κακές καταστάσεις παλιών χρόνων είχαν στερήσεις. Η πείνα ήταν το μεγάλο τους πρόβλημα. Τα πεινασμένα παιδιά, όταν περνούσαν μπροστά από τον βράχο παίρνανε μια πέτρακαι την έριχναν πάνω σε αυτόν. Αν αυτή έμενε και δεν κυλούσε κάτω, έφευγαν με την εντύπωση ότι όταν φθάσουν στο σπίτι τους θα βρουν να φάνε χορταστικό φαγητό. Το αντίθετο θα συνέβαινε αν η πέτρα κυλούσε και έπεφτε κάτω. Έτσι λέγεται πως έμειναν οι πέτρες πάνω στο βράχο.

Στη συνέχεια ο πεζόδρομος μετά τον βράχο γίνεται αυτοκινητόδρομος, και μετά τη λαγκάδα του Πισοκάμινου, φθάνει στον όμορφο οικισμό “Άσπρο Ποταμό”.

Ο ίδιος δρόμος μέσα από την καταπράσινη κοιλάδα φθάνει στην Ανάληψη και τον Μακρύ Γιαλό, τον καλύτερο τουριστικό τόπο του Νότιου Νομού Λασιθίου.

Στο μέσο της ασφαλτοστρωμένης διαδρομής προς την Ανάληψη, συναντά κανείς το μικρό θαυματουργικό εκκλησάκι της άλλοτε Μονής του Αγίου Γεωργίου του Σαμακίδη που κτήτορας και ιδρυτής είναι ο σήμερα τιμώμενος Άγιος, Ιωσήφ ο Σαμακίδης ή Σαμάκος.

Είναι κτισμένο μέσα σε μια μεγάλη ρεματιά που την καλύπτουν δάση από πεύκα με άλλα άγρια και ήμερα δέντρα, στα νότια της συναντιέται με το “Φαράγγι του Κατσούλη” που κι αυτό έχει την ομορφιά και την γραφικότητά του.

Κάνοντας αυτή τη διαδρομή ο περαστικός καμαρώνει την ομορφιά, την απεραντοσύνη του τόπου και του Λιβυκού πελάγους από πολλά σημεία.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Αύγουστος 1994